ببینید ، نمدمالی ؛ پیشه ای که از نفس نیفتاده ، مردانی که به زور بازو نان می خورند - وبلاگ هلو

به گزارش وبلاگ هلو، نمدمالی یکی از مشاغل قدیمی در ایران است که چراغش هنوز خاموش نشده و از پا نیفتاده است.

وبلاگ هلو - مریم ورشو: بچه که بودم، مادربزرگ برایم قصه ها و ترانه های شیرینی می خواند که هنوز به یاد دارم. خصوصا ترانه ای که در آن به بزازی، خراطی و نمدمالی اشاره داشت.

همواره دوست داشتم راهی به آن شهر قصه ها پیدا کنم و از نزدیک همه آن پیشه ها و کوشش ها را ببینم که نشد؛ اما این روزها که دنبال کسب و کارها و مشاغل قدیمی می گردم احساس می کنم که راهی به آن شهر قدیمی پیدا نموده ام. در جست و جوی مشاغلی که دیگر در قصه های نو هم خبری از آنها نیست.

• ببینید | خانه حصیر ایران کجاست؟ | گشت وگذار در فَشتَکه ؛ نخستین روستای ملی حصیر کشور | صنایع دستی که بازار جهانی دارد
• عکسی قدیمی از پوشش زنان بوشهری | شیوخ عرب خواستار عبای این شهر هستند | روستای ملی عبا بافی ایران کجاست؟

در این راه سر از چند کارگاه نمدمالی در جاهای مختلف مانند گیلان و دشت مغان درآوردم و از نزدیک کوشش و پشتکار نمدمالان را دیدم. پیش از آنکه وارد این کارگاه ها شوم صدای هماهنگ نمدمالان گوشم را پر می کرد.

یک کارگاه نمد مالی در گیلان

وقتی وارد کارگاه شوید مردانی را مشغول نمدمالی می بینید که معنای واقعی به زور بازو نان خوردن را برایتان تداعی می نمایند.

بعضی از آنها قبل از آنکه نمدمالی را بیاموزند نمد فروش بودند. تا این که کم کم نمدمالی را در از استادان قدیمی آموختند و چراغ این پیشه را تا به امروز روشن نگه داشتند. جالب است که همچنان با علاقه به این شغل کم یاب و قدیمی مشغولند.

اگر نگاهی به این کارگاه ها بیندازید ابزار نمدمالی را می بینید؛ ابزاری که برای تهیه نمد استفاده می شوند بسیار ساده هستند.

مواد اولیه نمدمالی هم پشم بره یا شتر است که مقرون به صرفه به دست می آید؛ به همین علت نمد از زیرمقدارای دیگر مقرون به صرفه تر است.

اما بسته به مقدار و نوع نمد این کار دستی حداقل تا 20 روز زمان می برد. نمدهایی هم فراوری می شوند که ممکن است دو تا سه ساعته آماده شوند که این نوع نمدها کیفیت چندانی ندارند.

به گفته خودشان قدیم ها کار آماده سازی پشم سخت بود، زیرا باید ابتدا پشم ها را با شانه های تیغ داربرای کارآماده می کردند، اما حالا این کار را دستگاه حلاجی انجام می دهد.

آنها ابتدا پارچه ضخیمی را روی زمین پهن می نمایند و سپس پشم و طرح را روی پارچه می اندازند. نمدمالان از شکل های مختلف و رایج نظیر بز، خرگوش، عقاب و ... در طرح های خود استفاده می نمایند.

سپس با پاشیدن آب گرم روی پشم ها کم کم پارچه ضخیم را لول می نمایند و دور آن را با طناب می بندند. بعد از این مرحله آغاز به کوبیدن آن می نمایند. مرحله ای سخت که انرژی زیادی می خواهد.

نمد خوب سوای اینکه باید از مواد اولیه خوبی تهیه گردد باید زمان بیشتری صرف ساختن آن گردد. این روزها نمدهایی داریم که به صورت ماشینی فراوری می شوند که به هیچ وجه کیفیت نمدهای دستی را ندارند و مشتری پسند هم نیستند.

بیشتر نمدها نیز در تابستان فراوری می شوند، زیرا فصل چیدن پشم بره ها و شترهاست و زمستان هم صرف فروش نمدها می گردد.

تنها کارگاه نمدمالی به جای مانده در قاسم آباد گیلان

فرش فروش ها و مغازه های فروش صنایع دستی مشتریان نمدمالان هستند. اگرچه امروز مردم مانند گذشته از نمد استفاده نمی نمایند، اما بیشتر مردم برای تزیین خانه هایشان هم که شده از زیرمقدارای نمدی استفاده می نمایند برای همین نمدمالی از رونق و نفس نیفتاده است.

وقتی خودم شاهد فراوری یکی از این نمدها بودم در زمان گم شدم؛ درست زمانی که در یک سوی کارگاه کار یک نمد را تمام و طناب پیچیده به دور پارچه ضخیمی را باز نموده بودند. نمد تازه روی زمین پهن شده بود و بویش همه کارگاه را گرفته بود. قبل آن ابتدا نقش مورد نظر را با پشم های رنگی روی یک پارچه کرباس طراحی نموده بودند. سپس پشم حلاجی شده را روی تمام سطح پارچه قرار دادند و پارچه کرباس را پیچیدند. با ریختن آب جوش بر آن و فشردن مداوم، نمد فراوری شد.

طرحش بزغاله های قرمز بود روی زمینه کرم. چند تا ستاره هم دور بزغاله ها به رنگ بنفش و آبی به چشم می خورد. نمد را که دست زدم بسیار سنگین بود؛ چون هنوز خیس و آبش نرفته بود. نمد باید کاملا خشک گردد تا قابل استفاده باشد.

هوای این کارگاه ها همواره آغشته از بوی نمدهای تازه است. در بازگشت از این کارگاه ها به قصه های مادربزرگ فکر کردم؛ وقتی برایم از آدم ها و مهربانی هایشان می گفت. از سادگی و زندگی آرامِشان. کنار نمدها که بودم همه این سادگی ها و صمیمیت ها را حس می کردم. کاش همواره همه چیز مثل قصه های مادربزرگ بود؛ وقتی آدم هایش روی همین نمدها می نشستند و چای می نوشیدند.